پروژه کارآفرینی طرح حسابداری پیمانکاری

دسته بندي : کارآفرینی » خدماتی و آموزشی
پروژه کارآفريني طرح حسابداري پيمانکاري در 89 صفحه ورد قابل ويرايش


چكيده مطالب

تنوع مؤسسات و گونه گوني فعاليتهاي مختلف اقتصادي در پهنه جهان، دانش و حرفه حسابداري را بر آن داشته تا در قالب مباني و اصول عمومي، راه حلهاي متناسبي را براي نگهداري حسابهاي فعاليتهاي گوناگون، به نحوي فراهم آورد كه صورتهاي مالي مؤسسات تصوير گوياتري از نتايج عمليات و وضعيت مالي ارائه دهند. از طرفي، فعاليتهاي مؤسسات اقتصادي در كشورهاي مختلف در بستري از اوضاع و احوال اقتصادي و اجتماعي و در محدوده مناسبات حقوقي كشور انجام مي شود و اين عامل، به نوبه خود، جستجو و يافتن راه حل مناسب و مطلوب را در محدوده راه حلهاي متعارف در سطح بين المللي الزامي كرده است.

ارجاع طرحهاي ساخت و ساز ابنيه، تأسيسات و تجهيزات بزرگ از طرف كارفرمايان عمومي و خصوصي به پيمانكاران مختلف، انعقاد قراردادهاي بلند مدت پيمانكاري براي اجراي طرحهاي ياد شده و انجام دادن فعاليتهاي ساخت و ساز در قالب اين قراردادها توسط پيمانكاران، يكي از فعاليتهاي عمده اقتصادي است كه نيازمند روشهاي مناسب ثبت و ضبط معاملات و فعاليتهاي مالي، تهيه و تنظيم گزارشهاي درون سازماني، اندازه گيري و شناخت درآمد و در نهايت تهيه و ارائه صورتهاي مالي متناسب براي پيمانكاران و كارفرمايان است.

حسابداري پيمانكاري يكي از مقولاتي است كه مراجع حرفه اي، پژوهشگران و مؤلفان حسابداري در كشورهاي پيشرفته از ديرباز به عنوان مقوله خاص در حسابداري به آن پرداخته اند و در كشورهاي پيشرفته و همچنين در سطح بين المللي استاندارهاي حسابداري خاصي براي آن وضع شده است. در كشور ما نيز از الها پيش مبحث حسابداري پيمانكاري در كتابها و نشريات گوناگوني مورد بحث قرار گرفته و كوشش شده است در چارچوب روشها و رويدادهاي متداول و استانداردهاي حسابداري كشورهاي پيشرفته راه حل ها و روشهاي مناسبي براي نگهداري حسابها، شناسايي و اندازه گيري سود عمليات پيمانكاري و تهيه و ارائه صورت هاي مالي مؤسسات پيمانكاري در قالب مناسب حقوقي سازوكارها و الزامات محيطي حاكم بر اين فعاليت عمده اقتصادي عرضه مي شود.


§ اركان اصلي پيمانكاري

در هر نوع عمليات پيمانكاري سه ركن اصلي زير وجود دارد.

§ كارفرما

كارفرما، شخصي حقيقي يا حقوقي است كه اجراي عمليات معيني را به پيمانكار واگذار مي كند. كارفرما كه تأمين كننده منابع مالي طرح است براي مطالعه، طراحي و نظارت بر اجراي عمليات موضوع پيمان معمولاً از خدمات مهندسان مشاور بهره مي گيرد. جانشينان يا نمايندگان قانوني كارفرما در حكم كارفرما محسوب مي شوند.

§ پيمانكار

پيمانكار، شخصي حقيقي يا حقوقي است كه مسئوليت اجراي كامل عمليات موضوع پيمان را تا تكميل نهايي آن به عهده مي گيرد. پيمانكار معمولاً به منظور آسان كردن اجراي قسمت يا قسمتهاي خاصي از عمليات موضوع پيمان(نظير لوله كشي، آهنگري و نقاشي) قراردادهايي را با اشخاص يا پيمانكاران جزء منعقد مي كند.

در مواردي كه انجام دادن يك طرح خاص يا اجراي طرحهاي بزرگ نيازمند همكاري چند شركت پيمانكاري با تخصصهاي مختلف باشد، براي افزايش توان مالي و عمليات و توزيع خطرات ناشي از اجراي عمليات موضوع پيمان، مي توان از همكاري يا مشاركت و يا ادغام چند شركت پيمانكاري، گروه شركتهاي پيمانكاري بوجود آورد. شركتهاي تشكيل دهنده اين گروه، در عين حال، شخصيت حقوقي خود را براي ساير كارها حفظ مي كنند.

§ قرارداد

قرارداد، رابطه اي حقوقي بين پيمانكار و كارفرماست كه منشأ تعهد و التزام براي طرفين مي باشد. كارفرما براي انجام دادن موارد زير معمولاً قراردادهايي را با مؤسسات مشاوره اي يا پيمانكاري منعقد مي كند:

الف-مطالعات بنيادي و تحقيقاتي طرح

ب-تهيه طرح

ج-اجراي طرح

د-نظارت بر اجراي طرح

بستن قرارداد مهمترين بخش از فعاليت پيمانكاري است. موضوع اين قراردادها معمولاً ساختن يك دارايي يا داراييهايي است كه در مجموع طرح واحدي را تشكيل مي دهند. قراردادهائي كه موضوع آنها ارائه خدمات است و مستقيم به قرارداد ساخت يك دارايي مربوط مي شود نيز جزو قرارداد پيمانكاري به شمار مي آيد. قراردادهاي خدماتي مانند مديريت تهيه طرح، مديريت اجرا، معماري و محاسبات فني كه به ساختن يك دارايي ارتباط پيدا مي كند از جمله اين قراردادهاست.

طول مدت اجراي قراردادهاي پيمانكاري معمولاً بيش از يك سال است، يعني تاريخ شروع و تكميل فعاليت موضوع آن در دوره هاي مالي متفاوت قرار مي گيرد. اما طول مدت اجراي قرارداد نبايد به عنوان عامل مشخصه يك قرارداد بلند مدت پيمانكاري محسوب شود. در قراردادهايي كه طي مدتي كمتر از يك سال تكميل مي شود اگر فعاليت انجام شده آنقدر اهميت داشته باشد كه عدم شناسايي درآمد و هزينه در يك دوره مالي، نتايج عمليات را مخدوش كند قرارداد بايد بلند مدت به شمار آيد، مشروط بر اينكه در طول دوره هاي مالي مختلف رويه يكنواختي در اجرا بكار گرفته شود.



§ انواع قراردادهاي پيمانكاري

قرارداد پيمانكاري را در صورتي كه مخالف قانون نباشد، مي توان به انواع مختلف بين كارفرما و پيمانكار منعقد كرد. قراردادهاي متداول پيمانكاري به شرح زير است:


§ مراحل اجراي طرح

مراحل اجراي طرحهاي بلند مدت پيمانكاري در مؤسسات بخش عمومي و بخش خصوصي تفاوت ماهوي ندارد و مؤسسات بخش خصوصي در اجراي عمليات پيمانكاري كمابيش از تشريفات مورد عمل بخش عمومي پيروي مي كنند. طرحهاي بلند مدت پيمانكاري معمولاً در سه مرحله مطالعات مقدماتي، مطالعات تفصيلي و اجرا و نظارت انجام مي شود كه هر يك از اين مراحل شامل اقدامات معيني به شرح زير است:


· مرحله اول: مطالعات مقدماتي طرح

1.مطالعات شناسايي طرح

2.تهيه طرح مقدماتي

· مرحله دوم: شناسايي تفصيلي طرح

1.تهيه نقشه هاي تفصيلي

2.تهيه اسناد و مدارك مناقصه

· مرحله سوم: اجراي طرح:

1.ارجاع كار به پيمانكار

2.انعقاد قرارداد پيمانكاري

3.عمليات اجرايي

4.تنظيم و پرداخت صورت وضعيتها

5.تحويل موقت

6.تحويل قطعي

تهيه نقشه هاي تفصيلي

طراحي تفصيلي و اجرايي طرح شامل بررسيها، تحقيقات، كاوشهاي سطحي و زير سطحي، نقشه برداريها، طراحي هاي دقيق و آزمايشهاي لازم به منظور تعيين مشخصات فني طرح، مقادير دقيق كار، برنامه زماني اجراي كار، منابع تهيه مصالح و تهيه نقشه هاي تفصيلي و اسناد و مشخصات اجرايي طرح براي گزينه انتخابي است كه در مرحله طرح مقدماتي پيشنهاد و توجيه شده است.

2.تهيه اسناد و مدارك مناقصه

اسناد مناقصه شامل شرايط عمومي و خصوصي پيمان، مشخصات فني عمومي و خصوصي، مقادير كار و برآورد هزينه اجراي طرح بر اساس آخرين فهرست بها، استعلام و يا به وسيله مشاور از روي نقشه هاي كلي و تفصيلي است.

اسناد و مدارك مناقصه بايد به شكلي تنظيم و فراهم شود كه پيمانكار در صورت تمايل به شركت در مناقصه، بدون هيچ گونه ابهامي بتواند بر اساس آنها، مبلغ پيشنهادي خود را براي اجراي طرح به سادگي و دقت محاسبه كند.

شروع اقدامات مربوط به اجراي طرح موكول به اتمام مطالعات تفصيلي و پذيرش طرح و اطمينان يافتن از وجود اعتبار مورد نياز تا اتمام و تكميل كار و نيز تأمين ساير منابع از قبيل زمين، پروانه ساختمان و آب و برق است.
مرحله سوم: اجراي طرح

1.ارجاع كار به پيمانكار

اجراي طرحهاي بلند مدت پيمانكاري معمولاً به ترتيب زير به مؤسسات پيمانكاري واگذار مي شود:
2.دعوت از پيمانكاران براي اجراي طرح

پس از آماده شدن اسناد و مدارك مناقصه و اطمينان از مهيا بودن زمين يا محل اجراي طرح، به يكي از روشهاي زير از پيمانكاران براي اجراي طرح دعوت مي شود:

فرمهاي مربوط به دعوتنامه شركت در مناقصه در پيوست شماره 1 اين پروژه ارائه شده است.

3.شركت در مناقصه

چنانچه كادر فني پس از مطالعه اسناد و مدارك مناقصه، اجراي طرح را با توجه به امكانات پيمانكار، عملي و اقتصادي تشخيص دهد و پيمانكار تمايل به شركت در مناقصه داشته باشد قيمت كل كار را از روي نقشه ها محاسبه و با افزودن سود مورد انتظار به آن پيشنهاد مي كند. قيمت پيشنهادي نبايد به صورت تخفيف يا افزودن بر ارقام برآوردي مندرج در اسناد و مدارك مناقصه باشد.

هريك از پيمانكاران براي تضمين اجراي طرح به قيمتي كه پيشنهاده كرده اند، بايد ضمانتنامه اي از بانك دريافت و به كارفرما تسليم كنند. بنابراين، ضمانتنامه شركت در مناقصه در واقع ضمانت بانك از پيمانكار در مقابل كارفرماست، مبني بر اينكه اگر برنده مناقصه حاضر به عقد قرارداد نشود بانك بنا به تقاضاي كارفرما وجه ضمانتنامه را به وي پرداخت خواهد كرد (يك نمونه از ضمانتنامه شركت در مناقصه در پيوست شماره 8 اين كتاب ارائه شده است).

صدور ضمانتنامه شركت در مناقصع از طرف بانكها موكول به دريافت وثيقه از طرف پيمانكار است. پيشنهاد دهندگان مي توانند به جاي ضمانتنامه بانكي سپرده نقدي نيز به عنوان تضمين به حساب مناقصه گزار واريز كنند.

قيمت پيشنهادي پيمانكار براي اجراي طرح، همراه با ساير اسناد ذكر شده در آگهي مناقصه، در دو پاكت جداگانه، پاكت «الف» حاوي اسناد مناقصه از جمله ضمانتنامه شركت در مناقصه و پاكت «ب» حاوي قيمت پيشنهادي در موعد مقرر به دستگاه مناقصه گزار تسليم مي شود.

4.انتخاب پيمانكار

در مناقصه مربوط به طرحهاي عمراني، برنده مناقصه بوسيله كميسيون مناقصه و به ترتيب زير انتخاب مي شود:

دستگاه مناقصه گزار پس از اتمام مدت مناقصه، كميسيون تعيين برنده مناقصه را تشكيل مي دهد. اين كميسيون هنگام گشودن پيشنهادها نخست پاكتهاي «الف» را باز مي كند و پس از بررسي چنانچه مدارك اين پاكتها كامل باشد و پيمانكار تمامي شرايط مندج در آگهي مناقصه را رعايت كرده باشد و كليه مدارك (از جمله ضمانتنامه شركت در مناقصه)را ارسال كرده باشد پاكتهاي «ب» را كه حاوي برگ پيشنهاد قيمت است باز مي كند.

كارفرما پس از رسيدگي صورت وضعيت و وضع مبالغ زير كه بر طبق قانون يا قرارداد ملزم به كسر آن است تتمه قابل پرداخت را با تنظيم سند حداكثر ظرف ده روز با صدور چك به پيمانكار پرداخت مي كند.

· وجوهي كه بابت صورت وضعيت قبلي پرداخت شده است.

· 10% وجه الضمان يا سپرده حسن انجام كار

· اقساط پيش پرداخت

· 5% ماليات تكليفي موضوع ماده 104 قانون مالياتهاي مستقيم

· 6% حق بيمه قرارداد طرحهاي عمراني موضوع مواد 3 و 4 آيين نامه نحوه تسليم صورت مزد، ميزان و نحوه پرداخت حق بيمه كاركنان شاغل در طرحهاي عمراني.

· ساير كسور بر طبق قانون يا قرارداد

تمام مبالغ مندرج در صورت وضعيتها و نيز پرداختهايي كه بابت آن انجام مي گيرد جنبه موفقيت و غير قطعي و علي الحساب دارد و هر نوع اشتباه در اندازه گيري و محاسباتي در صورت وضيعتهاي بعدي و يا در صورت وضعيت قطعي اصلاح و رفع خواهد شد.



5.تحويل موقت

پيمانكار پس از آنكه حداقل 97 درصد از عمليات موضوع پيمان را طبق مشخصات و نقشه ها و ساير اسناد و مدارك منضم به پيمان انجام داد در صورتي كه باقيمانده و يا نقايص كارهاي مربوط به قسمت عمده اي از يك كار، اساسي و يا به صورتي نباشد كه استفاده از كار انجام شده از غيرممكن سازد مي تواند از طريق دستگاه نظارت تقاضاي تحويل موقت كرده و نماينده خود را براي عضويت در كميسيون تحويل موقت معرفي كند و در عين حال انجام دادن كارهاي جزئي باقيمانده ار نيز تقبل كند.

دستگاه نظارت پس از بازديد از عمليات، تشكيل كميسيون تحويل موقت را از كارفرما تقاضا مي كند.

كميسيون تحويل موقت فهرستي از نقايص و معايب كارها و عمليات ناتمام تنظيم و ضميمه صورتمجلس تحويل موقت مي كند و براي رفع نقائص و معايب و تكميل كارهاي نيمه تمام مهلتي را براي پيمانكار تعيين مي كند و به دستگاه نظارت مأموريت مي دهد كه در رأس مهلت مزبور عمليات را مجدداً بازدي كند و اگر بر اساس فهرست نقايص هيچ گونه عيب و نقص و كار ناتمامي باقي نمانده باشد صورتمجلس تحويل موقت و گواهي رفع نقايص و معايب را براي كارفرما ارسال مي كند تا پس از تصويب وي به پيمانكار ابلاغ شود.

5.‌1.برچيدن كارگاه

پيمانكار موظف است پس از تحويل موقت كليه ماشين آلات و مصالح اضافي متعلق به خود را طي مدت مناسبي كه مورد قبول دستگاه نظارت باشد از محل خارج كند. همچنين پيمانكار بايد نسبت به برچيدن و تخريب كارگاه و خارج كردن مواد حاصل از آن اقدام كند. هزينه هاي مربوط به برچيدن كارگاه كلاً به عهده پيمانكار است و مصالح حاصل از تخريب نيز به وي تعلق دارد.

5.‌2. ابطال ضمانتنامه انجام تعهدات

حداكثر تا پانزده روز از تاريخ تحويل موقت، صورت وضعيت موقتي (صورت وضعيت ماقبل آخر) بدون منظور داشتن هيچ نوع مصالح پاي كار تنظيم مي شود. هرگاه بر اساس اين صورت وضعيت پيمانكار بدهكار نباشد و يا جمع بدهي او از نصف كسور وجه الضمان كمتر باشد ضمانتنامه انجام تعهدات بلافاصله پس از تصويب صورتمجلس موقت آزاد مي شود.

5.‌3. ابطال ضمانتنامه پيش پرداخت

ضمانتنامه پيش پرداخت تا پايان مدت پيمان معتبر است و مبلغ آن با پرداخت صورت وضعيتها به تدريج كاهش مي يابد به نحوي كه كل پيش پرداخت با آخرين صورت وضعيت موقت (صورت وضعيت ماقبل آخر) مستهلك مي شود.

5.‌4. تهيه صورت وضعيت قطعي

به محض آنكه تحويل موقت كارها انجام گرفت دستگاه نظارت با همكاري پيمانكار به اندازه گيري و تهيه صورت وضعيت قطعي كارهاي انجام شده خواهد پرداخت.

صورتحساب قطعي پيمان بر اساس صورت وضعيت قطعي تهيه مي شود و مبلغ آن شامل مبلغ صورت وضعيت قطعي و مبالغي است كه بر اساس قرارداد و اسناد و مدارك پيوست به آن به مبلغ مزبور اضافه و يا از آن كسر شده است.

صورتحساب قطعي كه به ترتيب بالا تنظيم مي شود مأخذ تصفيه حساب نهايي پيمانكار خواهد بود و پس از امضاي آن از طرف كارفرما و پيمانكار براي طرفين قطعي بوده و هر گونه اعتراضي نسبت به آن بلااثر خواهد بود.

هرگاه بر اساس صورتحساب قطعي، پيمانكار بستانكار يا بدهكار باشد در مدت يك ماه از تاريخ امضاي صورتحساب قطعي اين بدهي يا طلب بايد تصفيه شود.

5.‌6. استرداد نصف سپرده حسن انجام كار

چنانچه پيمانكار قبلاً وجه سپرده حسن انجام كار (وجه الضمان) را در مقابل ضمانتنامه دريافت نكرده باشد نصف آن بلافاصله پس از تصويب صورت وضعيت قطعي از طرف كارفرما به پيمانكار مسترد مي شود.

5.بهره برداري و نگاهداري عمليات موضوع پيمان

حسن انجام عمليات موضوع پيمان در دوره تضمين يعني از تاريخ تحويل موقت براي مدتي كه در قرارداد مشخص شده است تضمين مي شود. اگر در اين دوره معايب و نقائصي در كار مشاهده شود كه ناشي از عدم رعايت مشخصات مذكور در مدارك پيمان و يا بكار بردن مصالح بد و نامرغوب باشد پيمانكار مكلف است آن معايب و نقايص را به هزينه خود رفع كند. در غير اينصورت كارفرما حق دارد معايب و نقايص كار را رأساً يا به هر ترتيب كه مقتضي بداند رفع كند و هزينه آن را از محل تضمين پيمانكار يا هر نوع مطالبات و سپرده اي كه پيمانكار نزد او دارد برداشت كند.

هزينه بهره برداري و نگاهداري موضوع پيمان در دوره تضمين به عهده كارفرماست.

6.تحويل قطعي

كارفرما پس از پايان دوره تضمين به تقاضاي پيمانكار اعضاي كميسيون تحويل قطعي را تعيين و به پيمانكار معرفي مي كند. كميسيون مزبور مانند تحويل موقت، پس از بازديد كارها هر گاه عيب و نقصي كه ناشي از كار پيمانكار باشد مشاهده نكند تحويل قطعي را تأييد خواهد كرد و بلافاصله صورتمجلس مربوط به آن تنظيم و تصويب آن به پيمانكار ابلاغ خواهد شد.

كليه اموال و داراييهاي كه پس از اجراي طرحهاي عمراني به كارفرما تحويل داده مي‌شود جزو اموال عمومي به حساب مي آيد و حفظ و حراست آن با دستگاه اجرايي يا دستگاه مسئول بهره برداري است كه اين اموال و داراييهاي را در اختيار دارد.

چنانچه كارفرما مؤسسه خصوصي باشد كليه اموال و حقوق ناشي از آن به وي منتقل مي شود.

6.‌1. استرداد نصف ديگر سپرده حسن انجام كار

نصف ديگر سپرده حسن انجام كار (وجه الضمان) پس از تصويب صورتمجلس تحويل قطعي از طرف كارفرما به پيمانكار مسترد مي شود.

تهيه صورت وضعيت قطعي

پس از تحويل موقت، دستگاه نظارت همراه با نماينده پيمانكار به اندازه گيري و تهيه صورت وضعيت قطعي كارهاي انجام شده خواهد پرداخت. مقادير و ارقامي كه در صورت وضعيت قطعي منظور مي شود به تنهايي قاطع است و يكي از مأخذهاي قطعي محاسبات خواهد بود ولو اين كه بين آنها و مقادير يا ارقامي كه در صورت وضعيت منظور شده است اختلافاتي باشد.

5.‌5.تهيه صورتحساب قطعي پيمان

صورتحساب قطعي بر اساس صورت وضعيت قطعي تهيه مي شود و مبلغ آن برابر با صورت وضعيت قطعي و مبالغي است كه بر اساس قرارداد و اسناد و مدارك منضم به آن به مبلغ مزبور اضافه يا از آن كسر شده است.

هرگاه بر اساس صورتحساب قطعي پيمانكار بدهكار يا بستانكار باشد اين طلب با بدهي پس از تصفيه، به حسابهاي مربوط در دفاتر پيمانكار و كارفرما منظور مي شود.

در اين مرحله يا هر مرحله ديگري كه كل پيمان يا بخش عمده اي از آن تكميل شده و فقط كارهايي جزئي باقي مانده باشد سود يا زيان پيمان در دفاتر پيمانكار و بهاي و بهاي تمام شده دارايي تكميل شده در دفاتر كارفرما به صورت زير محاسبه و در دفتر روزنامه ثبت مي‌شود:

دفتر پيمانكار. مانده حساب پيمان در دست اجرا در خاتمه كار، مخارج دوره اجراي طرح يا بهاي تمام شده پيمان را نشان مي دهد. چنانچه بهاي تمام شده پيمان يا مانده حساب صورت وضعيتها تأييد شده كه نشان دهنده درآمد پيمان است مقابله شود سود يا زيان پيمان تكميل شده محاسبه خواهد شد.